Long nhãn có tên khoa học là Euphoria longan (Lour.) Steud thuộc họ Bồ hòn (Sapindaceae) còn được gọi với nhiều tên gọi khác như: long nhãn nhục, á lệ chi, long mục, viên nhãn, quỷ nhãn, mác nhan, mạy ngận, lệ chi nô, quế viên,… Ở nước ta, nổi tiếng nhất chính là long nhãn Hưng Yên.
Tùy từng loại mà long nhãn có độ dày và mỏng khác nhau, có màu nâu đậm hoặc màu vàng cánh gián. Bề mặt nhăn nheo, mặt trong sáng bóng, có vị ngọt, mùi thơm nhẹ, dẻo, mềm.
Long nhãn là dược liệu sử dụng từ cây nhãn nên rất quen thuộc với mỗi người. Cây nhãn là cây ăn trái, trồng ở vùng nhiệt đới, sống lâu năm, cao từ 5 đến 7m có cây cao đến 10m.
Thân thẳng đứng, phân ra thành cành nhánh cây nhỏ khác nhau lá um tùm. Vỏ cây xù xì, có màu xám. Lá màu xanh, dạng kép, mọc so le giống với hình lông chim.
Hoa màu vàng nhạt, mọc thành chùm ở các kẽ lá hoặc ngay đầu cành, thường trổ vào mùa xuân. Quả nhãn hình tròn, lớp vỏ bên ngoài nhẵn và có màu nâu, bên trong có lớp thịt màu trắng ngà, bọc lấy phần hạt đen bên trong.
Phân bố ở nhiều nơi trên thế giới chủ yếu là miền nam ở các nước Trung Quốc, Ấn Độ, Myanmamr, Indonesisa, Thái Lan. Ở nước ta cây được trồng khá nhiều, sử dụng tiêu thụ trong nước và xuất khẩu như Nam Định, Sơn La, Hải Phòng, Hưng Yên, Vĩnh Phúc,…
Thu hoạch vào thời từ tháng 7 đến tháng 8 hàng năm, khi cây đã đủ chín, vỏ ngoài ngả màu vàng nâu.
Sau khi thu hoạch rửa sạch và nhúng vào nước sôi từ 1 - 2 phút để loại bỏ tạp chất, vi khuẩn, bụi bẩn sau đó vớt ráo và đem đi phơi nắng. Khi quả héo, đem đi sấy ở nhiệt độ 40 đến 50 độ C từ 30 đến 40 giờ.
Sau đó tách bỏ vỏ và hạt, lấy cùi nhãn tiếp tục đem sấy ở nhiệt độ 50 đến 60 độ đến khi khô hẳn và các cùi không dính vào nhau là có thể sử dụng được.
Xem thêm: Thực phẩm dưỡng sinh
Long nhãn có rất nhiều công dụng mang lại đối với sức khỏe của chúng ta, bởi các thành phần dưỡng chất thiết yếu chứa trong chúng. Tạo nên hệ miễn dịch và sức đề kháng giúp cơ thể ta hạn chế được nhiều bệnh tật.
Sau đây là những công dụng và bài thuốc quý điều trị bệnh của long nhãn:
Chuẩn bị: 100 gram gạo tẻ, 16 gram long nhãn, 15 gram đại táo. Nấu thành cháo ăn 1 lần mỗi ngày, sử dụng liên tục trong 3 tuần.
Sử dụng: Long nhãn, đảng sâm, táo đỏ, bạch truật, toan táo nhân, phục thần, hoàng kỳ, đương quy mỗi loại 12 gram, mộc hương 4 gram, viễn chí 6 gram, chích thảo 4 gram.
Đem tất cả nguyên liệu trộn chung lại với nhau và sau đó sắc thành thuốc. Chia ra uống từ 2 đến 3 lần trong ngày, có thể thêm đại táo hoặc gừng tươi để hiệu quả đạt cao hơn.
Dùng long nhãn và kỷ tử mỗi thứ 20 gram, đường phèn, 30 gram yến sào. Hầm nhừ yến sào, long nhãn và kỷ tử, sau đó thêm đường phèn nêm nếm cho vừa đủ ngọt để sử dụng.
Nếu đang có những biểu hiện như rối loạn nhịp tim, mất ngủ, thân nhiệt tăng, đổ mồ hôi trộm, ho ít đờm hoặc ho khan thì dùng bài thuốc này rất hiệu quả.
Đối với bệnh này vô cùng đơn giản, chỉ cần sử dụng long nhãn đem bỏ vào bình thủy tinh ngâm với rượu trắng nguyên chất. Sau khoảng thời gian từ 90 đến 100 ngày là có thể sử dụng được. Uống 2 đến 3 lần trong ngày, mỗi lần dùng 20ml.
Tuyệt đối không sử dụng bình nhựa vì khi để lâu các chất chứa trong bình nhựa sẽ bị oxy hóa tan vào rượu và gây ảnh hưởng đến sức khỏe, công dụng điều trị bệnh của long nhãn.
Thành phần: Sơn dược và long nhãn mỗi thứ 20 gram, 1 con ba ba từ 300 đến 400 gram. Rửa sạch và sơ chế kỹ thịt ba ba, ướp gia vị sau đó cho nguyên liệu sơn dược và long nhãn vào hấp cách thủy ăn.
Hoặc sử dụng 50 gram long nhãn và 40 gram cao ban long. Bước đầu tiên ta dùng long nhãn sắc thành nước đặc và bỏ xác. Thái nhỏ cao ban long nấu với nước sắc đặc long nhãn để tạo thành loại cao.
Cuối cùng để nguội và cô đặc lại rồi thái ra thành từng miếng mỏng. Dùng 2 lần mỗi ngày, mỗi lần sử dụng 10 gram vào sáng và tối trước khi đi ngủ.
Bạn có thể nấu chè long nhãn bằng mật ong, đại táo, hạt sen, nấm tuyết, long nhãn, mỗi vị 250 gram, chuẩn bị thêm một ít nước cốt gừng.
Nấu chín nhừ 2 nguyên liệu đó chính là long nhãn và đại táo. Sau đó cho mật ong và nước cốt gừng vào nấu đến khi sôi lại thì tắt bếp. Uống nước và ăn cả cái.
Bài thuốc 1:
Giáp ngư 500 gam, hoài sơn và long nhãn mỗi loại 16 gram. Sơ chế giáp ngư mổ bỏ ruột, cắt thành từng miếng và đem hầm với những nguyên liệu còn lại.
Khi các nguyên liệu đã chín nhừ thì nêm nếm cho vừa miệng để sử dụng, ăn thịt giáp ngư và uống cả nước.
Bài thuốc 2:
Câu kỷ tử, hoàng tinh và long nhãn mỗi nguyên liệu 12 gram, 50 gram đường trắng, 4 quả trứng chim bồ câu. Rửa sạch nguyên liệu hoàng tinh, câu kỷ tử, long nhãn sau đó thái mỏng và nấu với 3 bát nước.
Đun sôi cho kỹ các nguyên liệu rồi đập trứng chim bồ câu và cho thêm đường phèn vào. Gạt lấy nước chia làm 2 phần uống trong 2 ngày. Kiên trì sử dụng sau vài tuần sẽ thấy kết quả.
Thành phần: Long nhãn và thục địa mỗi loại 16 gram, đương quy và hoàng kỳ mỗi vị 12 gram. Tất cả nguyên liệu trộn lại làm 1 thang đun sôi kỹ với nước và sắc lấy nước đặc. Uống 2 lần trong một ngày khi còn ấm.
Phơi khô long nhãn sau đó tán thành bột mịn rắc vào những vùng lở ngứa cần điều trị, bạn sẽ thấy hiệu quả đến bất ngờ.
Sử dụng 12 gram cao đằng, 10 gram toan táo nhân, 16 gram long nhãn, 16 gram thục địa. Đem tất cả nguyên liệu trộn loại rồi sắc lấy nước thuốc uống.
Dùng 3 lát sinh khương và 14 quả long nhãn khô sắc lấy nước uống 1 ngày 1 lần.
Lưu ý cần thiết khi chúng ta thấy rằng long nhãn là loại sản phẩm hữu cơ từ thiên nhiên nên thêm vào chế độ ăn uống hàng ngày:
Sử dụng long nhãn sau bữa ăn từ 1 đến 2 giờ là tốt nhất. Để đạt được hiệu quả cao thì người bệnh phải sử dụng đều đặn, kiên trì trong khoảng thời gian dài. Ngoài ra tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
Dù là loại dược liệu có chứa rất nhiều thành phần dinh dưỡng nhưng bên cạnh đó nó cũng gây tác dụng phụ, đặc biệt những đối tượng sau tuyệt đối không nên sử dụng:
